Jak zajęcia plastyczne wpływają na rozwój dziecka?

Dzieci uwielbiają wszystkie formy aktywności plastycznej niezależnie od ich rodzaju. Chętnie rysują kredkami, malują czy lepią z plasteliny, wykazując naturalny i nieskrępowany żadnymi ograniczeniami talent. Większość dzieci spontanicznie rozpoczyna przygodę z białą kartką papieru lub tworzy plastelinowe figurki, gdy tylko ma ku temu sposobność. Ciekawie prowadzone zajęcia plastyczne przyciągają wielu chętnych, a ich uczestnicy z dumą prezentują kolegom i rodzicom stworzone przez siebie dzieła.

Artykuły plastyczne dla dzieci dają możliwości rozwijania ich umiejętności i przyjemnego spędzania czasu. Wciąż wielu rodziców nie docenia jednak ich znaczenia, sądząc, że nie wykracza ono poza spontaniczną zabawę. Powtarzane dzieciom „może porysujesz” często jest raczej próbą zachęcenia dziecka do cichej aktywności wymagającej od rodzica tylko zachwytów nad ukończonym dziełem. Okazuje się jednak, że wpływ aktywności plastycznej podejmowanej za pomocą różnych akcesoriów – kredek, flamastrów, ołówków, farb akwarelowych, akrylowych czy plakatówek, ale też plasteliny, modeliny i podobnych mas tego typu – wpływa na rozwój dziecka w wielu obszarach, także odległych od tych, które są najczęściej kojarzone z dziecięcą twórczością.

W jakich obszarach można się spodziewać pozytywnego wpływu aktywności twórczej?

Aktywność plastyczna dziecka jest zwykle podejmowana spontanicznie, a jej motywy są złożone. Dzieci najczęściej malują, rysują i rzeźbią – bo tym w rzeczywistości jest każda przygoda z masami plastycznymi – by poczuć przyjemność z samego aktu tworzenia. „Produktem” takich działań jest oczywiście rozwój umiejętności operowania różnymi akcesoriami – kredkami, ołówkiem czy pędzlem – zwłaszcza jeśli zajęcia są prowadzone przez wykwalifikowanego nauczyciela lub świadomego rodzica. O wiele bardziej istotny dla szerszego ujęcia rozwoju psychofizycznego dziecka będzie jednak wzrost kreatywności. Określenie często łączy się z twórczością, oba są jednak trudne do zdefiniowania, ponieważ obejmują swym znaczeniem cały szereg różnych procesów emocjonalnych i poznawczych, czyli związanych z myśleniem i przetwarzaniem informacji przez mózg, a także społecznych, związanych choćby z funkcjonowaniem w grupie.

Gdyby próbować scharakteryzować czym jest kreatywność, która może być rozwijana za sprawą aktywności artystycznej dziecka trzeba by powiedzieć, że jest to zdolność do eksperymentowania i tworzenia nowych zestawień i połączeń znanych już przedmiotów lub wymyślanie nowych. Dzieci tworząc swe rysunki, nie działają jak profesjonalni artyści, którzy mniej lub bardziej twórczo odtwarzają obserwowaną rzeczywistość. Malując i rysując, kreują nowe kształty, zjawiska i przedmioty, korzystając ze swoich wspomnień, wyobrażeń i za każdym razem odtwarzając je i przekształcając na nowo.

Zajęcia plastyczne mogą więc być wstępem do późniejszego uprawiania sztuki lub cieszenia się obcowaniem z dziełami, dają jednak także rozwój wrażliwości i pozwalają na kształtowanie się podstaw poczucia estetyki. Rysując, dzieci spontanicznie uczą się harmonii, czy doboru kolorów. Aktywność tego rodzaju pozwala im na odkrywanie świata i podsycanie swej ciekawości, a jednocześnie jako sposób na przyjemne spędzanie czasu pokazują, że zaangażowanie w różne czynności może przynosić satysfakcję i coś, co w psychologii nazywa się gratyfikacją wewnętrzną, czyli samonagradzanie.

Jakie są wymierne korzyści z udziału w zajęciach plastycznych?

Udział w zajęciach plastycznych oraz aktywności związane z twórczością mogą przynieść dziecku wiele konkretnych, mierzalnych i znakomicie udokumentowanych badaniami naukowymi korzyści. Dotyczą one choćby funkcji poznawczych – dzieci rozwijają w ten sposób pamięć – rysując psa, muszą przypomnieć sobie jego główne cechy czy jego charakterystyczne zachowania. Wiele rysunków to całe opowieści, dziecko przygotowując je, musi więc łączyć i porządkować fakty, co jest podstawą wszystkich procesów związanych z myśleniem. Twórczość artystyczna to także skupianie uwagi na wykonywanym zadaniu wspomagające procesy stanowiące o przyszłej zdolności do koncentracji.

Równie ważne są kwestie związane z emocjami. Proces twórczy pozwala je łatwo i bezpiecznie wyrazić – nie bez powodu ocena rysunków jest tak często stosowana w diagnozie psychologicznej dzieci. Aktywność artystyczna to także rozwój umiejętności panowania nad swoimi odczuciami, często łączy się z nauką empatii i poznawaniem stanów emocjonalnych innych ludzi. Możliwość malowania, rysowania czy lepienia to także doświadczenia z ekspresją emocji, nie tylko podczas samego aktu twórczego, ale też w związku ze sposobem, w jaki reagują na niego inni.

Zajęcia plastyczne są użyteczne również, jeśli chodzi o społeczne funkcjonowanie dziecka. Ułatwiają budowanie samooceny na podstawie własnych działań, zaangażowania oraz dostrzegalnych efektów. Uczą przekraczania własnych barier, a często także konfrontowania się z nieuniknionymi porównaniami z innymi. Zajęcia prowadzone w grupach to często także nauka współdziałania i reagowania na dokonania innych. Podczas udziału w malowaniu, rysowaniu czy rzeźbieniu dzieci poznają także jakie formy zachowania i ekspresji są akceptowane społecznie.

Aktywność związana z działalnością artystyczną dziecka to także rozwój motoryczny. Operowanie różnymi akcesoriami podnosi sprawność manualną i pozytywnie wpływa na  koordynację wzrokowo-ruchową.